Ik heb onlangs het boek ‘De kracht van kwetsbaarheid’ van Brené Brown gelezen. Een echte aanrader: een gedreven en aanstekelijke oproep voor meer verbonden leven, werken, onderwijzen én opvoeden. Wat volgt, is een samenvatting van de kern van haar betoog.
Kwetsbaarheid is verschrikkelijk en verrukkelijk
De mens is een sociaal dier. Verbondenheid is de reden van ons bestaan. Daarom ook heeft de evolutie ons uitgerust met dat grote, grijze en in walnootvorm geplooide ‘neocortex’-hersengedeelte: om te kunnen omgaan met vele en complexe sociale relaties. Verbondenheid geeft ons leven richting en zin: alleen gaan we misschien sneller, maar samen komen we verder.
Om ons met elkaar te verbinden, is het nodig om ons open te stellen. En dat voelt enorm kwetsbaar aan. Kwetsbaar is echter niet hetzelfde als zwak of weerloos. We kunnen ons wel degelijk verdedigen indien nodig. Bewust weten waar en hoe we kwetsbaar zijn, helpt om minder gekwetst te worden!
Kwetsbaarheid vormt de kern van àlle emoties: angst, schaamte, verdriet, somberheid, teleurstelling, maar ook liefde, verbondenheid, geluk, moed, creativiteit, hoop, medeleven, verantwoordelijkheid en authenticiteit. Ons afschermen om ons minder kwetsbaar te voelen, sluit ons af voor àlle emoties, zowel de onaangename als de aangename en wél gewenste gevoelens.
Herken de invloeden van onze ‘nooit genoeg cultuur’. Herken schaamte en ga ertegenin
Eén van de grootste struikelblokken om ons te durven openstellen, zijn gevoelens van schaamte. Schaamte is iets wat we allemaal wel ervaren, maar misschien niet in dezelfde schaamtecategorie.
Er zijn twaalf schaamtecategorieën:
-
uiterlijk en lichaamsbeeld,
-
geld en werk,
-
moeder-/vaderschap,
-
familie,
-
opvoeding,
-
geestelijke en lichamelijke gezondheid,
-
verslaving,
-
seks,
-
ouder worden,
-
geloof,
-
traumatische ervaringen en
-
een etiket opgeplakt krijgen.
Schaamte is eigenlijk angst voor niet-verbondenheid. En schaamte doet écht pijn. Hoe groter onze schaamte, hoe groter onze angst voor afwijzing, hoe meer we risico mijden en hoe minder innovatie of leren mogelijk is.
Wij leven helaas in een cultuur van ‘nooit genoeg’, in een cultuur van schaamte doortrokken: waar wordt vergeleken met onbereikbare, perfecte visioenen, waar er gebrek aan betrokkenheid is door onze angst voor risico’s, en waar mensen worstelen met hun eigenwaarde.
Het is aan ons om onze weerbaarheid tegen schaamte op te bouwen. Brené Brown noemt dit schaamtebestendigheid opbouwen: onszelf blijven wanneer we schaamte ervaren, de ervaring doorstaan zonder onze normen en waarden los te laten, en uit de schaamte-ervaring komen met meer moed, compassie en verbondenheid door contact te zoeken en te spreken met iemand uit onze ‘inner circle’. Want we zijn nooit de enige met dit soort gevoelens. En hoe minder we over schaamte praten, hoe meer grip schaamte op ons leven krijgt. Dus laat ons erover praten met de mensen die we vertrouwen en die dicht bij ons staan.
Als we schaamte achter ons willen laten en naar elkaar toe willen groeien, dan is kwetsbaarheid de weg en moed het licht.
Creëer meer betrokkenheid
Wij moeten leren inzien en accepteren dat winnen en verliezen beide bij het leven horen, en onszelf desondanks helemaal geven. Betrokkenheid tonen en onszelf laten zien, vraagt moed en een kwetsbare opstelling. Maar het resultaat mag er zijn: een bezield leven, leven vanuit het gevoel dat je de moeite waard bent. Hoe groter onze eigenwaarde, hoe gemakkelijker om onszelf open te stellen, om onszelf te laten zien als volhardend, betrokken en op onze manier creatief en innovatief.
Wij mensen hebben zeer vindingrijk een heel gamma van beschermingsstrategieën tegen kwetsbaarheid uitgedacht, om anderen op afstand te houden en een uitweg open te houden. Brené Brown bespreekt deze ‘schilden’ in haar boek op ludieke en al te herkenbare wijze: wantrouwen tegen geluk, perfectionisme, zelfverdoving, strijder/slachtoffer-wereldbeeld, schijnwerpertactiek en snelkraaktactiek, zigzaggen en hatelijkheid, cynisme, kritiek en onverschilligheid. Ze geven ons misschien een veilig gevoel, maar ze zijn evenzeer benauwend en dodelijk vermoeiend. Ze bezorgen ons níet wat we écht willen. Hoe lukt het ons om ze los te laten?
De algemene ontwapeningsstrategie blijkt een gevoel van ‘genoeg’:
-
ik ben genoeg: ontwikkelen van een gezond gevoel van eigenwaarde i.p.v. schaamte
-
ik heb genoeg: grenzen stellen i.p.v. wedijveren en vergelijken
-
het is genoeg als ik me openstel, risico’s neem en mezelf laat zien: gaan voor betrokkenheid i.p.v. een gebrek daaraan
Het loont de moeite om te analyseren waar we staan en waar we naartoe willen, wat onze waarden zijn en hoe we ze in praktijk brengen. Zowel op het werk als thuis. Want de afstand tussen onze praktijkwaarden en onze streefwaarden vormt een waardenkloof. En hoe kleiner de kloof kan worden gemaakt, hoe meer er betrokkenheid en verbondenheid ís.
Kwetsbaarheid is waardevol
Onze wereld heeft creativiteit, innovatie en leerervaringen nodig. Kwetsbaarheid is inherent aan leren en creëren. Want ja, groeien en leren ís niet gemakkelijk. Dus we moeten erop rekenen dat we te maken gaan krijgen met ongemakkelijke gevoelens. En beseffen dat dat normaal is en erbij hoort. Ervaring met tegenslagen, en de volharding en veerkracht om ze te doorstaan, is een kenmerk van bezielde mensen. Worstelingen zijn een voorwaarde voor hoop.
Kwetsbaarheid is dus verschrikkelijk én verrukkelijk, en zeer waardevol.
Katrien
Voor A-Lissome
Over de auteur
Katrien De Wit heeft 22 jaar ervaring in engineering & contracting van electro-mechanische installaties in de industrie, waarvan de laatste 11 jaar als projectmanager. Zij heeft een passie voor organisatie en planning, voor gedreven en gelukkige medewerkers, voor optimalisatie en lering trekken uit wat vooraf ging. Behept met een nieuwsgierigheid naar hoe de wereld in elkaar steekt, leest ze graag boeken over hoe mensen samenwerken, communiceren, strategieën bedenken en zichzelf en anderen motiveren, over hoe maakbaar het menselijke brein is, over gedrag en wat allemaal de mens beïnvloedt en prikkelt, maar evenzeer over de invloed van technologie of ziektes op de geschiedenis, over de impact van de natuur, biologie, fysica, scheikunde en zelfs het heelal, op onze beschaving.
Wil je reageren? Mail naar Kri.de.wit@telenet.be
Meer over Brené Brown: www.brenebrown.com
#kwetsbaarheid
