Signalen dat je in een toxische werkomgeving werkt

Een giftige werkomgeving is een omgeving waarin negatief gedrag, zoals manipulatie, pesten, schreeuwen, liegen enzovoort, zo inherent is aan de cultuur van de organisatie dat een gebrek aan productiviteit, een gebrek aan (zelf)vertrouwen, hoge stressniveaus, onderlinge strijd en discriminatie de norm worden. Sommige mensen geraken erin verstrikt, andere mensen vinden de kracht om eruit te ontsnappen.

Eigenlijk is een giftige werkomgeving een waar je je psychologisch onveilig voelt. Afhankelijk van de omgeving waar je werkt heb je misschien het gevoel dat je gestraft, vernederd of afgewezen wordt omdat je je uitspreekt, of het nu gaat om het delen van ideeën, het uiten van zorgen of bezwaren, of om als je authentieke zelf op het werk te verschijnen. Giftige werkplekken kunnen na verloop van tijd leiden tot angst of depressie. Een werknemer kan huilen omdat hij/zij zich gevangen voelt; ze hebben geen zin in nog een dag vol stress en afwijzing, maar ze hebben de baan echt nodig (vanuit een financieel standpunt, voor sociaal contact, …). Of het kan zich manifesteren als angstig gedrag dat andere mensen behaagt, waarbij iemand hard werkt om de verwachtingen te overtreffen, zelfs als hij zich ondergewaardeerd voelt, wat uiteindelijk kan leiden tot een burn-out.  Niet wat je wilt lijkt me.

Misschien heb jij al in een giftige werkomgeving gewerkt, of had je een giftige baas of collega. Echter dikwijls is het niet maar 1 persoon die voor de toxiciteit zorgt, maar is het een groter systeem dat die toxiciteit ook in stand houdt.

Toxische culturen normaliseren en verheerlijken vaak een gebrek aan gezonde grenzen, en moedigt je aan om prioriteit te geven aan werk boven al het andere. Het management kan zichzelf tot burn-out en uitputting dwingen en verwachten dat hun teams hetzelfde doen, of ze nu op kantoor werken of virtueel. Misschien verwachten ze bijvoorbeeld dat werknemers net zo laat als hen op kantoor of online blijven, of reageren ze in het weekend op alle uren op berichten en e-mails (en verwachten dat ook van hun mensen).

Ben jij werkzoekend? Bevraag dat heel goed wat er op dat vlak van jou verwacht wordt. Ook tijdens het sollicitatie proces let je best op mogelijke ‘rode vlaggen’: geven ze je een heel korte deadline of verwachten ze dat je ’s avonds laat, ’s morgens vroeg of in het weekend reageert of op komt dagen… ga dan zeker na waar dat aan ligt.

Zit je al in een omgeving waar je je grenzen niet kan stellen? Leer 'neen' te zeggen. Of... Probeer het toch te bespreken en ga na wat eraan gedaan kan worden. Indien er niets kan gedaan worden, ga dan op zoek naar iets anders dat beter bij je past (in een niet toxische omgeving) en houd de eer aan jezelf.

Waar een fout wordt gemaakt volgen er verwijten… er is uberhaupt geen ruimte om fouten te maken en ervan te leren.

Maak je een fout, dan krijg je de schuld en word je met de vinger gewezen. In een toxische omgeving gaan medewerkers er dan ook alles aan doen om de schuld niet te krijgen, ieder ‘vecht’ voor zichzelf en het wordt normaal om je collega ‘voor de bus te gooien’ om je eigen hachje te redden.

Dit soort cultuur kan bijzonder moeilijk zijn voor minderheden, die al te maken hebben met de verwachting van altijd aanwezige uitmuntendheid en perfectie. Als een blanke het verprutst, is dat een kans om te groeien voor hem of haar. Maar voor minderheden kan het vaak aanvoelen als een aanklacht tegen hen en het zogezegd niet goed genoeg zijn.

Ga op zoek naar een team of leidinggevende fouten maken ziet als een manier van groei, iets om van te leren. Binnen éénzelfde organisatie zijn immers niet alle teams toxisch, tenzij heel de organisatie giftig is natuurlijk.

Een toxische werkplek is echt geen lachertje… beetje bij beetje kan je dat gaan beschouwen als het nieuwe normaal en ondertussen brokkeltje je zelfvertrouwen stilaan af. Ik hoop van harte dat dat voor jou niet het geval is.

Hier een aantal vragen die je jezelf kan stellen en na kan gaan of je mogelijks in een toxische werkomgeving functioneert, of niet…

• Hoe zit het met je balans werk privé? Hoeveel keer wordt die geschonden? ’s Avonds or ’s morgens vroeg? In het weekend? Tijdens je verlof?
• In welke mate moet je constant bereikbaar zijn, direct op berichten antwoorden of ‘springen’ als je baas iets vraagt?
• Hoeveel vertrouwen is er van je baas naar jou toe? Waar merk je dat al dan niet aan?
• Hoeveel vertrouwen is er onder collega’s?
• Welke signalen van micromanagement vang je op van je leidinggevende?
• Hoe wordt er omgegaan met fouten maken? Op welke manier wordt er al dan niet toegelaten dat je van je / elkaars fouten leert?
• Hoeveel keer probeert iemand de ‘schuld’ in de schoenen van iemand anders te steken?
• Welke woorden zou je kleven op hoe er op de werkvloer met elkaar omgegaan wordt?

Staan de antwoorden op bovenstaande vragen je niet aan, dan heb je misschien te maken met een toxische werkomgeving en wordt het tijd om er iets aan te doen…