Maar liefst 1 op de 7 Nederlanders heeft op dit moment last van burn-out klachten. Dit betekent dat bijna iedereen wel iemand in zijn directe omgeving heeft met stress- en burn-out klachten. Toch zullen veel mensen hier niet openlijk over spreken en merkt de buitenwereld het vaak pas op het moment dat iemand volledig opgebrand is.
Hoewel er dus maar weinig over gesproken wordt, zijn er toch een heleboel symptomen waaraan je kan merken of iemand te veel stress ervaart. Merk je (bij jezelf) of bij iemand in jouw omgeving één of meerdere van de volgende symptomen? Dan is de kans groot dat er sprake is van te veel stress en bestaat het risico op een burn-out.
Wanneer je deze signalen oppikt bij iemand uit je omgeving, ga dan het gesprek aan. Meestal is de persoon waar het om gaat namelijk pas de laatste die doorheeft dat hij of zij richting een burn-out gaat. Juist als buitenstaander kan jij iemand bewust maken en degene helpen een burn-out te voorkomen.
Symptoom 1: Sneller geïrriteerd raken, prikkelbaar zijn
Eén van de eerste dingen die je merkt als iemand te veel stress ervaart, is dat degene vaak prikkelbaar is. Hij of zij zal sneller geïrriteerd reageren dan wat je van iemand gewend bent.
Heeft jouw partner/jouw collega of jouw kennis opeens veel minder geduld en krijg je steeds vaker snauwerige reacties, dan bestaat de kans dat hij of zij zichzelf aan het voorbijlopen is en richting een burn-out gaat.
Probeer niet kortaf en snauwerig te reageren, maar geef aan dat je het niet prettig vindt hoe iemand reageert en vraag wat er aan de hand is. Vaak heeft iemand zelf niet door dat hij of zij prikkelbaar reageert, of is het juist een roep om hulp omdat iemand zelf voelt dat hij of zij de controle aan het kwijtraken is.
Symptoom 2: Vermoeidheid en minder energie hebben
Wanneer je richting een burn-out gaat, zal je je steeds vermoeider gaan voelen en merken dat je minder energie hebt.
Klaagt iemand steeds vaker over vermoeidheid en ziet hij of zij er vermoeider uit, dan kan dit wijzen op te veel stress. Ook gebrek aan energie kan een duidelijk signaal zijn dat iemand niet goed in zijn vel zit.
Merk jij bijvoorbeeld dat jouw partner/jouw zus of broer, die normaal volop in het leven staat, opeens nergens meer zin in heeft of steeds minder onderneemt? Dan is de kans groot dat diegene (tijdelijk) wat teveel op hooi op de vork neemt. Ga het gesprek aan en geef aan dat je hem of haar er moe uit vindt zien. Vraag wat er aan de hand is en bied een luisterend oor.
Symptoom 3: Afstandelijkheid en minder geïnteresseerd zijn in anderen
Op het moment dat je te veel stress ervaart heb je vaak al genoeg aan je eigen zorgen. Uit zelfbescherming sluit je je hierdoor steeds verder af van je omgeving. Misschien ben je normaal altijd erg geïnteresseerd en bezorgd om anderen en sta je altijd voor een ander klaar, maar voelt het nu alsof iedereen wat van je wil en houd je anderen zoveel mogelijk van je af.
Als buitenstaander merk je dat iemand steeds vaker ongeïnteresseerd en afstandelijk overkomt. Ook kan het zijn dat de dingen die je vertelt opeens niet meer binnenkomen, of dat iemand steeds vaker dingen vergeet. Zo gebeurt het geregeld dat je iets al een paar keer gevraagd of verteld hebt, terwijl degene zegt hier niks vanaf te weten.
Dit kan irritatie oproepen en je kan geneigd zijn om zelf ook maar afstand te houden van deze persoon. Vergeet niet dat iemand dit waarschijnlijk niet bewust doet en het oprecht vergeten is. Eigenlijk werkt het nemen van afstand of het geïrriteerd reageren daarom juist averechts. Iemand vindt het erg vervelend dat hij dingen vergeet en dat dingen niet tot hem of haar doordringen en wanneer zijn naasten dan ook nog afstand nemen voelt hij zich extra alleen.
Ook hier geldt; probeer tot iemand door te dringen, bied steun en een luisterend oor en laat iemand niet in de steek.
Symptoom 4: Onzekerheid en Faalangst
Op het moment dat je merkt dat je hoofd meer wil dan je lichaam aankan, kan dit erg frustrerend zijn. Je kan op den duur gaan twijfelen aan jezelf. Doordat je constant onder spanning staat, kan je jezelf ook extra druk opleggen om te presteren. Daarnaast lukt het je door de stress waarschijnlijk minder goed om positief over jezelf te denken en ben je afhankelijker van complimenten van je omgeving. Dit zorgt ervoor dat je steeds harder gaat werken om aan de verwachtingen te voldoen en complimenten te ontvangen.
Door de stress lukt het je echter steeds minder goed om je te concentreren en je gaat meer fouten maken. Hierdoor ga je nog meer aan jezelf twijfelen en nog harder je best doen om toch een goede prestatie neer te zetten. Je komt in een negatieve spiraal terecht en uiteindelijk loop je de kans dat de stress je teveel wordt en je burn-out raakt.
Vaak merk je als omgeving dat iemand steeds harder zijn best gaat doen en steeds minder zelfvertrouwen krijgt. Wellicht gaat iemand vaker om bevestiging vragen en vindt hij of zij het lastiger om knopen door te hakken. Ook kan het zijn dat iemand steeds meer perfectionistisch wordt en er steeds langer over doet om zijn werk af te maken.
Symptoom 5: Lichamelijke klachten en slechtere weerstand hebben
Wanneer je teveel van je lichaam vraagt, zal deze geleidelijk aan minder goed functioneren. Je merkt bijvoorbeeld dat je vaker last hebt van hoofdpijn, darmklachten of pijn in de spieren. Ook is de weerstand minder goed en zal je vaker ziek of verkouden zijn.
Merk jij dat iemand in jouw omgeving veel klaagt over lichamelijke pijntjes en ongemakken, of dat iemand vaker verkouden of niet fit is? Dan kan dit een signaal zijn dat iemand zichzelf aan het uitputten is.
Vaak merk je dat iemand voorafgaand aan een burn-out al een aantal jaren last heeft van de lichamelijke signalen. In het begin zijn deze signalen mild en verdwijnen ze ook weer. Maar op een bepaald moment worden ze chronisch.
Als fysiotherapeut zag ik bijvoorbeeld veel mensen die al jarenlang hoofdpijn en nekklachten hadden. Ze hadden diverse specialisten bezocht en van alles geprobeerd om ervan af te komen. Een fysiotherapeutische behandeling gaf wel wat verlichting, of hielp tijdelijk, maar mensen kwamen toch iedere keer terug. Na doorvragen bleek er vaak sprake te zijn van te veel stress en pas als dit daadwerkelijk aangepakt werd, bleven ook de fysieke klachten weg.
Herken jij signalen bij jezelf of bij iemand in de omgeving?
Op het moment dat je symptomen van stress merkt bij jezelf of je omgeving is het belangrijk om niet te lang te wachten met het inschakelen van hulp. Vaak is deze stap een erg lastige stap. Hulp inschakelen is namelijk toegeven dat je te veel stress ervaart en dit wordt nog te vaak gezien als zwakte. Ook lijkt het tegenwoordig heel normaal om te veel stress te ervaren en zien we dit eigenlijk als succesvol zijn.
Maar is dit eigenlijk wel normaal? En willen we onze gezondheid en levensgeluk zover op het spel zetten om succesvol over te komen? Met als gevolg dat er een moment komt dat we door de mand vallen en als een zielig hoopje in huis zitten en tot bijna niets meer in staat zijn? Geloof mij, als je deze signalen blijft negeren is de kans groot dat het eindigt met een burn-out!
Het is nu tijd om een aantal dingen te veranderen. Leer jouw stressfactoren herkennen en doorbreek oude patronen die bij jou stress geven. Luister naar je lichaam en vertrouw op je gevoel en je persoonlijke kracht!
Myrte Duijndam-de Jong
Voor A-Lissome
Over de auteur
Ik ben Myrte Duijndam-de Jong, getrouwd, moeder van een dochter en een tweede kindje op komst. Ik heb een aantal jaren als fysiotherapeut gewerkt, maar door te weinig zelfvertrouwen en te veel van mijzelf vragen ben ik er op de harde manier achter gekomen dat ik dingen moest veranderen. Inmiddels weet ik hoe ik mijn stress onder controle kan houden en beperkt faalangst of onzekerheid mijn leven niet meer.
Een aantal jaar geleden ben ik mijn eigen coachpraktijk gestart. Mijn missie is om zoveel mogelijk mensen te laten ervaren dat je zelf invloed uit kan oefenen op jouw stress en zelfvertrouwen en dat je dicht bij jezelf en je gevoel moet blijven. Naast de persoonlijke coaching en begeleiding die ik bied, heb ik ook een online stresstraining ontwikkeld, om op die manier nog meer mensen te kunnen bereiken.
Wil je meer over mij weten kijk dan op: https://www.vivascoaching.nl/
#burnout #energie
